De Duitse Oostzeekust is een uitstekende treinbestemming. De eilanden Usedom en Rügen bieden alles voor een ontspannen strandvakantie, maar hebben ook een fascinerende historie. En er zijn prachtige Hanzesteden als Stralsund en Greifswald.
Daarbij zijn de treinverbindingen naar de Duitse Oostzeekust prima. Vanuit Nederland hoef je vaak maar één keer over te stappen en is de reistijd te overzien. Ook op de eilanden zelf rijden regelmatig treinen en is er een prima busnetwerk als aanvulling. Een ideale treinbestemming dus!
Snel naar:
Rügen
Bezienswaardigheden op Rügen
Openbaar vervoer op Rügen
Met de trein naar Rügen
Usedom
Bezienswaardigheden op Usedom
Openbaar vervoer op Usedom
Met de trein naar Usedom
Rügen
Rügen is het grootste eiland van Duitsland. Het ligt in de Oostzee ten oosten van de Hanzestad Stralsund. Rügen heeft een grillige kust met veel variatie. Je kunt je er in Engeland wanen met prachtige krijtrotsen. Maar ook zijn er prachtig brede zandstranden voor de betere strandvakantie. Daarbij heeft het eiland ook charmante dorpjes en levendige badplaatsen.
Bezienswaardigheden op Rügen
De meeste mensen reizen naar Rügen voor een strandvakantie. Dat gaat ook uitstekend, vanaf Prora tot aan Binz is er een fijn zandstrand van 7 kilometer lang. Hier vind je ook de meeste hotels en restaurants. Het water van de Oostzee warmt goed op in de zomer waardoor het zwemmen in zee goed te doen is. Daarbij loopt de zeebodem maar heel geleidelijk af, ideaal om pootje te baden en te zwemmen. De Duitse toeristen weten dit goed te waarderen, het is gezellig druk in de zomer. Maar ook buiten het badseizoen is het strand heerlijk voor een lange strandwandeling. En met de prima trein- en busverbindingen reis je makkelijk weer terug naar je hotel.
De krijtrotsen van Rügen
Ten noorden van het havenstadje Sassnitz lijkt het net de kust bij Dover, krijtrotsen van tientallen meters hoog rijzen op vanuit de zee. Een fantastisch spectaculair gezicht en iets wat je niet direct verwacht bij een eiland in de Oostzee. Vanaf Sassnitz loopt er een uitstekend gemarkeerd wandelpad helemaal langs de kust tot aan Lohme door het Nationalpark Jasmund. Wij liepen het hele traject van Sassnitz tot Lohme. Regelmatig is er een steil pad/steile trap naar beneden waardoor je op het strand terecht komt en de krijtrotsen ook van onderen kunt bewonderen.
Halverwege het wandeltraject vind je het bezoekerscentrum bij de Königsstuhl. Voor €9,50 mag je hier bekijken wat je elders langs het pad gratis kunt zien, niet de moeite waard dus! Bovendien worden de autotoeristen hier met pendelbussen vanaf een betaald parkeerterrein aangevoerd, het is dus 10 keer drukker dan elders langs het pad. Een plek om snel door te lopen.
Na zo’n 3 uur wandelen kom je uit in Lohme, een mooi dorpje aan de kust. Wij streken neer voor een welverdiend hapje eten met een koud biertje bij Restaurant Daheim, erg de moeite waard! Vanaf Lohme rijdt er ongeveer ieder uur een bus terug naar Sassnitz. Mocht je 3 uur wandelen te ver vinden dan rijdt er ook een bus vanaf de Königsstuhl terug naar Sassnitz.
En als wandelen niet lukt of niet je ding is dan is een rondvaart de beste manier om de krijtrotsen goed te bekijken. Zowel vanuit Sassnitz als vanaf de pier in Binz worden rondvaarten aangeboden.
Prora
Het plaatsje Prora ligt direct ten noorden van de stad Binz. De bezienswaardigheid van Prora kun je moeilijk over het hoofd zien, het is een hotelgebouw wat zich letterlijk kilometers lang de Oostzeekust uitstrekt. De historie van dit gebouw gaat terug naar de nazi-tijd.
De “Kracht-durch-Freude”-beweging was het onderdeel van de nazi-partij wat de goede nationaal-socialistische arbeider beloonde voor het harde werk. Dat kon een auto zijn (de “Kdf-auto”, de latere Kever), maar ook een cruise op één van de eigen schepen of een strandvakantie. Voor dat doel werd het hotel in Prora gepland. In totaal zouden er negen hotelblokken gebouwd worden met een totale lengte van 4,5 kilometer.
Het geplande hotel was enorm (10.000 kamers!), maar niet buitengewoon luxe. De kaners waren voorzien van 2 bedden, een zithoekje en een paar kasten. Douche en WC waren gedeeld op de gang. Wel hadden alle kamers uitzicht over het strand en de Oostzee. Naast de hotelkamers waren ook gezamenlijke voorzieningen gepland zoals een fiks aantal kegelbanen en een gigantische feestzaal, ook bruikbaar voor propoganda-bijeenkomsten.
De bouw van het complex is nooit voltooid en had ook geen prioriteit meer toen de oorlog uitbrak. Na de oorlog werden drie van de negen bouwblokken opgeblazen door de Sovjets of gesloopt door de lokale bevolking voor bouwmaterialen. De resterende vijf blokken werden later door het DDR-leger gebruikt als kazernes. Zo werden de burgers die de dienstplicht weigerden hier opgesloten om onbetaald werkzaamheden te verrichten.
Prora tegenwoordig
Na 1990 werd het militaire gebied rondom het hotel opgeheven. Tegenwoordig kun je ook weer in het gebouw overnachten, de jeugdherberg van Prora is in een aantal bouwblokken gevestigd (en een prima uitgangspunt voor een vakantie op Rügen). In de zuidelijke blokken in de buurt van Binz zijn een aantal blokken verbouwd tot luxe-hotel.
Het beste ervaar je de enorme grootte van het complex door er langs te wandelen of te fietsen. Daarbij is het verschil tussen de reeds opgeknapte blokken en nog vervallen blokken erg indrukwekkend om te zien. Bezoek zeker ook het documentatiecentrum en/of het infocentrum om meer te leren over de historie van dit fascinerende bouwwerk.
De “Rasender Roland”
Ooit had Rügen een uitgebreid net van “Kleinbahnen”, smalspoorlijnen waarop stoomtreintjes met beperkte snelheid de dorpen en steden verbonden. Van dit uitgebreide net is alleen de spoorlijn vanuit Göhren via Binz en Putbus naar Lauterbach Mole nog overgebleven.
Op deze spoorlijn kun je nog steeds per stoomtrein reizen. De puffende treintjes van de Rügensche Bäderbahn (bijnaam “Rasender Roland”) zijn zeer de moeite waard. De stations en treinen zijn helemaal in stijl van de jaren 20.
Vanuit Binz kun je een makkelijk een retourtje maken naar Putbus of Göhren. Men biedt echter ook arrangementen aan waarbij je heen per trein en terug per boot kunt reizen. Putbus is ook de moeite waard om te bekijken. Het stadje is begin 19e eeuw door de lokale heer compleet classicistisch rond zijn paleis opgebouwd. Beeldbepalend zijn de statige witte huizen rondom het ronde dorpsplein.
Als je spoorwegliefhebber bent is het traject tussen Putbus en Lauterbach Mole ook interessant. Hier rijden zowel de smalspoorstoomtreinen als de normaalsporige dieseltreinen die uit Bergen komen. Dit traject is dus van drie spoorstaven voorzien.
De Rügensche Bäderbahn rijdt in het hoogseizoen (april tot oktober) elk uur van Binz naar Göhren en elke twee uur van Binz naar Putbus en Lauterbach. In het winterseizoen wordt er elke twee uur tussen Göhren, Binz en Putbus gereden. Alle tijden en prijzen zijn te vinden op de website.
Stralsund
Hoewel Stralsund niet op Rügen zelf, maar op het vasteland ligt, is deze Hanzestad zeker wel de moeite waard. Het historische centrum (UNESCO-werelderfgoed) heeft meer dan 800 monumenten waaronder een aantal bezienswaardige kerken.
Daarnaast biedt de stad ook een aantal mooie musea voor een dag met slecht weer. Het Deutsches Meeresmuseum (Zeemuseum) vertelt alles over de biologie van de zee. Ook een flink aquarium met bijzondere zeedieren maakt deel uit van het museum. Stralsund bereik je vanaf (oa) Binz, Sassnitz en Bergen auf Rügen elk uur per trein, de reistijd is zo’n 30 tot 45 minuten.
Openbaar vervoer op Rügen
Rügen heeft een prima ov-netwerk. De meeste treinen en bussen rijden elk uur, wat voor Duits platteland frequent te noemen is. Alle dorpen en belangrijke attracties zijn makkelijk per ov bereikbaar. Een vakantie zonder auto is op Rügen prima te doen.
Treinverbindingen
Vanuit Stralsund rijdt er elk uur een regionale trein naar Bergen auf Rügen en Lietzow. Het ene uur rijdt deze trein door naar Sassnitz, het andere uur naar Binz. Op de uren dat er geen doorgaande trein naar Sassnitz/Binz rijdt, rijdt er vanaf Lietzow een pendeltrein. Op deze manier kun je dus elk uur van Stralsund naar Sassnitz en Binz reizen. Deze treinen zijn van de Ostdeutsche Eisenbahn (ODEG). Daarnaast rijden er enkele malen per dag ook ICE/IC-treinen van Deutsche Bahn tussen Stralsund, Bergen en Binz.
Vanaf Bergen auf Rügen rijdt er vrijwel elk uur een dieseltreintje naar Putbus en Lauterbach Mole. Deze trein wordt de “Zubringer” genoemd, de trein die je naar de “Rasender Roland” brengt. De “Rasender Roland” (zie boven) rijdt elke twee uur tussen Lauterbach Mole, Putbus, Binz en Göhren. In de zomer wordt tussen Binz en Göhren elk uur gereden
Bus en boot
De dorpen die niet per trein bereikbaar zijn worden redelijk goed met bussen ontsloten. Over het algemeen rijden de bussen op werkdagen elk uur of elke twee uur. Zie voor dienstregelingen de website van het Verkehrsverbund. De bustijden staan helaas niet in Google Maps (één van de digitale gebieden waarop Duitsland hopeloos achterloopt), maar zijn wel te vinden via de Navigator van Deutsche Bahn.
De rondvaartboten die naar de krijtrotsen en rond het eiland varen zijn ook te gebruiken voor “Seebrücken”-tochten tussen plaatsen onderling, een leuke aanvulling op het overige ov. Via de website van de rondvaartmaatschappij kun je makkelijk zien welke mogelijkheden er zijn.
Rondreis over het eiland Rügen
Wij maakten de volgende rondreis over het eiland en hadden daarbij voldoende tijd om Putbus te bekijken (zowel het dorp als het mooie station), te lunchen en uitgebreid te shoppen in Binz. Vanuit onze verblijfsplaats Sassnitz reisden we:
- Per ODEG-trein via Lietzow naar Bergen auf Rügen
- Vanaf Bergen auf Rügen per “Zubringer”-dieseltrein naar Putbus
- Hier bekeken we het mooie centrum, het park en aten een lunch in de stationsrestauratie
- Vanaf Putbus namen we de stoomtrein richting Binz (voor de echte die-hard is een retourtje Putbus-Lauterbach Mole over het drierailige traject natuurlijk een must).
- In Binz hadden we ruim de tijd om te shoppen en te genieten van het brede strandzand
- Vanaf de pier in Binz namen we de boot terug naar Sassnitz.
Afhankelijk van je standplaats kun je deze rondtocht natuurlijk ook in Bergen auf Rügen, Putbus of Binz starten.
Kaartjes voor het openbaar vervoer op Rügen
Kaartjes voor de reguliere trein (de ODEG en de Zubringer) zijn te koop via de DB-Navigator, maar ook aan boord van de trein bij de conducteur. Het blijft wel Duitsland, dus alleen contante betaling. Ook in de bussen kun je uitsluitend contant bij de chauffeur afrekenen, neem dus voldoende geld mee.
De tickets voor de Rasender Roland zijn te koop bij de loketten in Putbus, Binz en Góhren, maar ook in de trein bij de conducteur. Men biedt ook een online mogelijkheid om de kaartjes te kopen. De boottickets voor de rondvaartboten zijn makkelijk online te boeken.
Als je op een dag veel met de trein en bus reist dan is het Bernstein-ticket een goede optie. Voor €19 reis je de hele dag onbeperkt vanaf Stralsund met alle reguliere treinen van de ODEG, de Zubringer en alle bussen op heel Rügen. Het ticket is echter niet geldig op de Rasender Roland of op de boten. Als je slechts korte stukjes per reguliere trein of bus reist kan het dus goedkoper zijn om losse kaartjes te kopen. Voor onze rondreis (zie boven) was dat in ieder geval wel zo. Het Bernstein-ticket geeft echter wel een korting op een aantal attracties en musea. Het Bernsteinticket is te koop bij de kaartautomaten op Rügen, bij de conducteurs en buschauffeurs op Rügen en online bij Deutsche Bahn.
Met de trein naar Rügen
Vanuit Nederland is Rügen prima per trein bereikbaar. Met de IC-Berlijn reis je vanaf Amsterdam, Amersfoort, Deventer of Hengelo naar Berlin Hbf. Daar is een prima aansluiting op een ICE/IC die direct naar Bergen auf Rügen en Binz rijdt.
| Station: | |||
| Amsterdam C. | V | 07:00 | 09:00 |
| Amersfoort C. | V | 07:36 | 09:36 |
| Deventer | V | 08:18 | 10:18 |
| Hengelo | V | 08:58 | 10:58 |
| Berlin Hbf | A | 13:22 | 15:22 |
| Berlin Hbf | V | 13:46 | 15:46 |
| Stralsund Hbf | A | 17:15 | 18:55 |
| Bergen auf Rügen | A | 17:39 | 19:39 |
| Binz (Rügen) | A | 17:57 | 20:04 |
Voor de terugreis zijn er via Berlijn ook prima mogelijkheden met één overstap.
| Station: | |||
| Binz (Rügen) | V | 08:22 | 10:21 |
| Bergen auf Rügen | V | 08:44 | 10:42 |
| Stralsund Hbf | V | 09:15 | 11:15 |
| Berlin Hbf | A | 12:11 | 14:12 |
| Berlin Hbf | V | 12:34 | 14:34 |
| Hengelo | A | 17:01 | 19:01 |
| Deventer | A | 17:41 | 19:41 |
| Amersfoort C. | A | 18:24 | 20:24 |
| Amsterdam C. | A | 19:00 | 21:00 |
Met vaker overstappen zijn er natuurlijk veel meer verbindingen, ook via Hamburg of Hannover. Via de reisplanner van Deutsche Bahn kun je alle verbindingen vinden.
Treinkaartjes naar Rügen
Vanuit Nederland naar Rügen zijn treinkaartjes al verkrijgbaar vanaf €37,90 p.p. per enkele reis. Voor dat bedrag reis je bijvoorbeeld vanuit Eindhoven naar Binz of van Leiden naar Bergen auf Rügen. Zitplaatsreserveringen (aan te raden voor deze afstand) kosten €4 per persoon. Tickets 1e klas zijn verkrijgbaar vanaf €65,90 p.p. per enkele reis, zitplaatsreservering is hierbij inbegrepen.
Tickets zijn het makkelijkst te boeken via de reisplanner van Deutsche Bahn, maar ook via NS International of HappyRail. En bekijk natuurlijk ook de tips voor de voordeligste Sparpreis-tickets.
Usedom
Usedom is het kleine broertje van Rügen en ligt tegen Polen aan (het eiland is deels Pools) in het uiterste noordoosten van Duitsland. Hoewel het een stuk kleiner is dan Rügen, heeft het eiland zeker net zoveel moois te bieden. Ook hier vind je prachtig brede Oostzeestranden, een interessante historie en charmante badplaatsen.
Bezienswaardigheden op Usedom
Vanaf Peenemünde in het noorden tot aan Świnoujście in Polen strekt zich een zandstrand van 42 kilometer lang uit. Dit Oostzeestrand is 70 meter breed en loopt langzaam af de zee in, daarom weten veel toeristen Usedom ook te waarderen als strandbestemming. Daarbij heeft het eiland de meeste zonuren van Duitsland, dus prima voor een fijne strandvakantie. Maar ook voor liefhebbers van historie heeft het eiland veel te bieden.
Peenemünde
Het noordelijkste puntje van het eiland rond het dorpje Peenemünde is sinds de jaren 30 gebruikt als proeflocatie van het leger, het Heeresversuchsanstalt. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog werd dit dorpje gesloopt om plaats te maken voor het testen van geavanceerde Duitse wapens. Zo werden de vliegende bommen V1 en V2 hier ontwikkeld. De V2 was daarbij de eerste ballistische raket. Peenemünde werd hiermee de eerste locatie ter wereld vanwaar een object door de mens de ruimte in werd geschoten.
Zoals gebruikelijk bij het nazi-regime werden voor de bouwwerkzaamheden op grote schaal dwangarbeiders gebruikt. Vele honderden daarvan hebben dit niet overleefd. Naast het testen van de wapens, was het ook de bedoeling dat de V2 in Peenemünde geproduceerd zou worden.
Toen de geallieerden er achter kwamen welke wapens in Peenemünde werden gebouwd, was dat een reden op de basis te bombarderen. De Britten deden dit in augustus 1943 met operatie Hydra. Tragisch genoeg troffen de bommen vooral de kampen waar de dwangarbeiders verbleven. Voor de Duitsers was het de aanleiding om de productie van de V2 te verplaatsen naar de Harz, waar ondergronds gewerkt kon worden. In dit “Mittelwerk Dora” werden ook duizenden dwangarbeiders gebruikt, waarvan er ook duizenden omkwamen
Na de capitulatie van Nazi-Duitsland werd het gebied overgenomen door de Sovjets. Hierbij werd een groot gedeelte van de installaties opgeblazen of afgevoerd naar het oosten. Vanaf de jaren 50 gebruikte het DDR-leger het als vliegbasis. In 1990 werd de basis ontruimd en werd het Sperrgebiet opgeheven.
Historisch-Technisches Museum Peenemünde
Hoewel een groot gedeelte van de installaties dus werd opgeblazen, bleef de elektriciteitscentrale die de basis van stroom voorzag ook in de DDR-tijd in gebruik. Deze werd in 1990 buiten dienst gesteld. In 1991 werd het museum opgericht. In eerste instantie was dit gehuisvest in een overgebleven bunker, in latere jaren werd het museum ingericht in de centrale.
Het museum geeft een goed overzicht van de ontwikkeling van de wapens en de verdere ontwikkeling van de ruimtevaart die hieruit voortvloeide. Maar ook het lot van de krijgsgevangenen wordt goed belicht. Op het buitenterrein staan levensgrote modellen van oa de V1 en de V2.
Het museum bevindt zich op ongeveer 600 meter van het treinstation van Peenemünde. Prijzen en openingstijden zijn te vinden op de website. Naast het museum is het ook zeker de moeite waard om richting het vliegveld te lopen of fietsen. Hier zijn nog veel overblijfselen van de basis te vinden, zoals een oud laadperron voor V2-raketten. Fietsen zijn vanaf het museum te huur met het deelfietssysteem UsedomRad.
Greifswald
Deze mooie Hanzestad ligt niet op Usedom zelf, maar op een uurtje treinen op het vasteland. Het mooie oude centrum is een bezoek meer dan waard. Deze universiteitsstad heeft prachtige oude straatjes waar je heerlijk kunt slenteren.
Het Pommersches Landesmuseum biedt een goed inzicht in de bewogen historie van deze regio. Greifswald was ook de woonplaats van de 18e-eeuwse schilder Caspar David Friedrich. Ook aan zijn werk is een museum gewijd. Greifswald is elk uur te bereiken per trein vanaf Usedom, met een overstap in Züssow.
Świnoujście
Deze Poolse havenstad beslaat de oostkant van Usedom. Tot 1945 was deze stad Duits (Swinemünde), maar na de Tweede Wereldoorlog ging het tot Polen behoren.Vanaf Zinnowitz en Heeringsdorf rijden elk half uur treinen naar Świnoujście Centrum. Dit station ligt aan de oostkant van het stadscentrum.
Hoewel het centrum niet heel bijzonder is heeft de stad wel een fraai oud Kurviertel. Deze 19e eeuwse wijken met prachtige oude villa’s zijn de moeite van een wandeling waard. Daarbij mag ook de promenade en het brede zandstrand niet ontbreken. Naast het Kurviertel is ook de oude vesting de moeite van het bekijken waard. Tegenwoordig is dit een prachtig wandelpark. Ook vind je hier het bezienswaardige Fort Engelsburg.
Openbaar vervoer op Usedom
Ook Usedom wordt uitstekend ontsloten per openbaar vervoer. Belangrijkste vervoermiddel is de trein. De Usedomer Bäderbahn verzorgt de treindienst tussen Wolgast, Zinnowitz, Seebad Heeringsdorf en Świnoujście Centrum. Hier rijden in de zomerperiode elk half uur treinen. Vanaf Wolgast wordt er elk uur doorgereden naar Züssow waar aansluiting bestaat naar Berlijn en Stralsund. Ook op de zijlijn van Zinnowitz naar Peenemünde rijdt elk uur een trein.
Op de delen van het eiland waar geen treinen komen rijdt de Usedomer Bäderbahn busdiensten. De meeste bussen rijden elk uur of iedere twee uur en sluiten goed aan op de treinverbindingen.
Kaartjes voor het openbaar vervoer op Usedom
Losse enkele reizen en retourtickets zijn te koop bij de conducteur in de trein (alleen tegen contante betaling) en bij de loketten van de UBB in (oa) Seebad Heringsdorf, Zinnowitz en Ahlbeck. Kaartjes voor de bus zijn ook te koop bij de chauffeur tegen contante betaling.
Naast losse kaartjes biedt men ook een betaalbare dagkaart, het Usedom-Ticket. Dit ticket geeft recht op onbeperkt reizen met alle treinen en bussen van de UBB. Daarnaast is ook één rit met het deelfietssysteem UsedomRad inbegrepen. Met hoe meer personen je reist, des te voordeliger het ticket per persoon is.
Met de trein naar Usedom
Vanuit Nederland is Usedom prima te bereiken met twee keer makkelijk overstappen. In Berlijn is er een uitstekende aansluiting op het moderne Hauptbahnhof op de trein richting Züssow. In Züssow staat de aansluitende trein van de Usedomer Bäderbahn al te wachten, deze rijdt elk uur naar Usedom. De totale reistijd van Amsterdam tot Seebad Heringsdorf is zo’n 10 uur.
| Station: | |||
| Amsterdam C. | V | 07:00 | 09:00 |
| Amersfoort C. | V | 07:36 | 09:36 |
| Deventer | V | 08:18 | 10:18 |
| Hengelo | V | 08:58 | 10:58 |
| Berlin Hbf | A | 13:22 | 15:22 |
| Berlin Hbf | V | 13:46 | 15:46 |
| Züssow | A | 15:56 | 17:57 |
| Züssow | V | 16:08 | 18:08 |
| Zinnowitz | A | 16:47 | 18:47 |
| Seebad Heringsdorf | A | 17:25 | 19:25 |
De verbindingen voor de terugreis (met overstappen in Züssow en Berlijn):
| Station: | |||
| Seebad Heringsdorf | V | 08:33 | 10:33 |
| Zinnowitz | V | 09:11 | 11:11 |
| Züssow | A | 09:48 | 11:48 |
| Züssow | V | 09:56 | 11:56 |
| Berlin Hbf | A | 12:11 | 14:12 |
| Berlin Hbf | V | 12:34 | 14:34 |
| Hengelo | A | 17:01 | 19:01 |
| Deventer | A | 17:41 | 19:41 |
| Amersfoort C. | A | 18:24 | 20:24 |
| Amsterdam C. | A | 19:00 | 21:00 |
Treinkaartjes naar Usedom
Vanuit Nederland naar Usedom zijn treinkaartjes al verkrijgbaar vanaf €37,90 p.p. per enkele reis. Voor dat bedrag reis je bijvoorbeeld vanuit Hoofddorp naar Peenemünde of van Sittard naar Zinnowitz. Zitplaatsreserveringen (aan te raden voor deze afstand) kosten €4 per persoon. Tickets 1e klas zijn verkrijgbaar vanaf €65,90 p.p. per enkele reis, zitplaatsreservering is hierbij inbegrepen.
Tickets zijn het makkelijkst te boeken via de reisplanner van Deutsche Bahn, maar ook via NS International of HappyRail. En bekijk natuurlijk ook de tips voor de voordeligste Sparpreis-tickets.
